Orta Doğu'nun dönüm noktaları 12 - Suriye'nin dünü ve yarını! Dr. Mehmet Akif Koç ile konuşuyoruz.
Yayın Özeti
Hediye Levent'in sunuculuğunda ve konuk Mehmet Akif Koç ile gerçekleşen programda, Suriye'nin tarihsel arka planı, iç savaş dinamikleri ve 8 Aralık 2024 sonrasındaki gelişmeler ele alındı.
Mehmet Akif Koç, Suriye'deki sorunların köklerinin 19. yüzyıl Tanzimat dönemine kadar uzandığını, homojen olmayan toplumsal yapının (Sünni Araplar, Aleviler, Dürziler, Kürtler, Hristiyanlar) Fransız mandası döneminde daha da keskinleşen bir çatışma dinamiği yarattığını anlattı. 1948 Arap-İsrail Savaşı'nın bölgedeki monarşileri ve geleneksel elitleri tasfiye ederek askeri darbeler dönemini başlattığı, bu süreçte azınlıkların ordu ve bürokraside güç kazandığı vurgulandı.
Baas Partisi'nin iktidara gelişi, Hafız Esad dönemi ve 1982 Hama olayları, Suriye'deki iktidar mücadelesinin ve mezhepsel gerilimlerin dönüm noktaları olarak değerlendirildi. 2011'de başlayan iç savaşın, bu tarihsel rövanşlar silsilesinin bir devamı olduğu belirtildi. Savaşın uluslararasılaşması, IŞİD tehdidi ve İran'ın artan rolü üzerinde duruldu.
8 Aralık 2024'te HTŞ'nin (Heyet Tahrir eş-Şam) Şam'ı ele geçirmesinin arkasında uluslararası bir uzlaşı olduğu, İran'ın bölgedeki gücünü kırmak isteyen çeşitli aktörlerin (ABD, İsrail, Türkiye, Suudi Arabistan vb.) bu sürece destek verdiği değerlendirmesi yapıldı.
Suriye'nin geleceğine dair beş ana çatışma dinamiği öngörüldü: 1) Sünni Araplar (HTŞ) ile Aleviler arasındaki gerilim, 2) Kürtler (YPG) ile HTŞ arasındaki mücadele, 3) Dürziler ile merkezi yönetim/Sünni Araplar arasındaki sorunlar, 4) Şii milis ağları (Hizbullah, Haşdi Şabi) ile diğer gruplar arasındaki çatışma potansiyeli, 5) HTŞ'nin kendi içindeki dönüşüm ve çatışmalar.
Suriye'nin ekonomik olarak iflas etmiş, ordusu zayıflamış bir failed state (başarısız devlet) olduğu, ayağa kalkması için büyük dış fonlara ihtiyaç duyduğu ve bunun da ülke üzerinde etkili olmak isteyen güçlerin pazarlık konusu olacağı sonucuna varıldı. Program, Suriye'de demokratik bir yönetim kurulma şansının mevcut koşullarda düşük olduğu, ancak üniter yapıyı koruyarak özerklikler içeren bir formülün aranacağı yönündeki görüşlerle sona erdi.
İzleyici yorumları
Bu yayın için izleyiciler toplamda 17 yorumda bulunmuş. 5099 defa izlenen yayın 320 kişi tarafından beğenilmiş.
Hediye Levent'in YouTube kanalındaki bu yayının transkriptine dayanarak, izleyicilerin program hakkında genel olarak olumlu geri bildirimler verdiği görülüyor. Katılımcılar, sunulan tarihsel ve mezhepsel analizleri değerli bulduklarını ifade ediyor.
Transkriptte öne çıkan bazı noktalar şunlardır:
* İçerik ve Sunum: İzleyiciler, özellikle Suriye'nin tarihsel arka planı, toplumsal yapısı, Baas Partisi'nin yükselişi ve iç savaş sürecine dair yapılan analizleri faydalı bulduklarını belirtmişlerdir. Konuk Mehmet Akif Koç'un katkıları takdirle karşılanmıştır.
* Bilgilendirici Değer: Programın, güncel olayları anlamak için gerekli perspektifi sunduğu ve gerçek bir tarihsel çerçeve sağladığı düşünülmektedir.
* Teknik Katkı: Bir izleyici, videoya detaylı bir içerik/zaman damgası ekleyerek katkıda bulunmuştur.
* Eleştiriler ve Katkılar: Bazı yorumlarda, Dürzilik ve Arap Aleviliği konularında daha fazla ayrıntıya ihtiyaç duyulduğu veya farklı yorumlar getirildiği görülmektedir. Örneğin, El Derezi'nin Dürzilikteki konumu ve Arap Aleviliği ile Anadolu Aleviliği arasındaki farklara dikkat çekilmiştir. Ayrıca, konuşmacının bazı terimleri Türkleştirdiği yönünde eleştiri de yer almaktadır.
Genel olarak, bu yayının izleyiciler tarafından bilgilendirici, aydınlatıcı ve üzerinde düşünmeye sevk edici bulunduğu söylenebilir. Hediye Levent ve konuğu Mehmet Akif Koç, karmaşık bir bölgenin tarihsel ve toplumsal dinamiklerini anlaşılır bir şekilde aktarmayı başarmış görünmektedir.