İran
Şah İsmail'e dair her şeyi Gazeteci-Yazar Faik Bulut ile konuşuyoruz
Hediye Levent, Faik Bulut ile birlikte Ve Tanrı Orta Doğu'yu Yarattı serisinde İran konusunu ele alıyor. Bu özel yayında, Faik Bulut'un yeni çıkan kitabı Şah İsmail'in Serencamı: Kızılbaşlıktan Şiiliğe üzerine bir sohbet gerçekleştiriliyor. Faik Bulut, kitabında Şah İsmail'in hayatını, Erdebil Tarikatı'nın önemini, kızılbaşlık ve Alevilik arasındaki farkları, Şah İsmail'in karakterini ve dönemin siyasi, dini ve toplumsal dinamiklerini detaylı bir şekilde inceliyor.
Konuşmada, Şah İsmail'in ikili karakteri, bir yandan acımasız bir lider olması, diğer yandan sanatçı ve affedici yönleri üzerinde duruluyor. Ayrıca, Şah İsmail'in Alevilik ve şiilik arasındaki geçiş süreci, Anadolu'daki Alevi toplulukları üzerindeki etkisi ve Safevi Devleti'nin kuruluşu gibi konular da ele alınıyor. Faik Bulut, tarihsel olayları objektif bir şekilde değerlendirirken, Alevilik ve şiilik arasındaki farklılıklara ve bu inançların toplumsal yansımalarına da dikkat çekiyor.
Yayın boyunca, izleyicilerden gelen sorulara da cevap veriliyor ve Faik Bulut'un diğer kitapları ve araştırmaları hakkında bilgiler paylaşılıyor. Özellikle Hasan Sabbah ve İsmaililik üzerine yaptığı çalışmaların da altı çiziliyor. Yayın, tarihsel olayların günümüzdeki yansımaları ve bu olayların doğru anlaşılmasının önemi üzerine düşündürücü bir sohbetle son buluyor.
Faik Bulut (d. 1950, Kağızman, Kars), Türk gazeteci ve yazar. 1972'de Lübnan'daki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kamplarına katıldı. Şubat 1973'te bu kamplara yapılan İsrail askerî operasyonu ile kaçırılarak İsrail'de cezaevine kondu, 7 yıl 2 ay tutuklu kaldıktan sonra 1980'de Türkiye'ye döndü. İzleyici yorumları
Bu yayın için izleyiciler toplamda 225 yorumda bulunmuş. 52562 defa izlenen yayın 1424 kişi tarafından beğenilmiş.
Bu metin, Hediye Levent'in YouTube kanalında Faik Bulut ile yapılan ve Şah İsmail ile Safevi Devleti'ni konu alan bir programın altına yapılmış izleyici yorumlarının bir derlemesidir. Yorumlar, konunun Türkiye'deki farklı etnik ve mezhepsel kimlikler açısından ne kadar hassas ve tartışmalı olduğunu açıkça göstermektedir.
Yorumlardan çıkan ana temalar şunlardır:
1. Şah İsmail'in Etnik Kökeni Tartışması:
* Türk Tezi: Birçok yorumcu, Şah İsmail'in Türkçe yazdığı şiirlere, Safevi devletinin kurucu unsuru olan Kızılbaş Türkmen aşiretlerine ve onun kendini Turan Hükümdarı olarak tanımlamasına atıfta bulunarak, onun Türk kökenli olduğunu savunmaktadır. Faik Bulut'un Kürt kökenine vurgu yapması, bu kesim tarafından yanlış, çarpıtma, ideolojik ve hatta komik olarak değerlendirilmiştir. Özellikle Azerbaycan Türklerinden gelen yorumlar bu konuda oldukça serttir.
* Kürt Tezi ve Karma Köken: Faik Bulut'un, Safevi ailesinin köklerinin Kürt bölgesi Sincar'a ve Pîrûz Şah Zêrînkulah el-Kürdîye dayandığını anlattığı anlaşılmaktadır. Bazı yorumcular bu tezi desteklerken, diğerleri karma bir kökene (anne tarafının Türk/Rum, baba tarafının Kürt) işaret eden daha dengeli yorumlar yapmaktadır. Kürt yapma çabası olarak görülen bu vurgu, özellikle Türk milliyetçisi izleyicilerde tepki çekmiştir.
2. Mezhep Tarihi ve Alevilik Üzerine Yorumlar:
* Alevi-Kızılbaş Tarihi: Programın, Alevi/Kızılbaş toplulukların tarihine ışık tuttuğunu ve bu konuda bilgilendirici olduğunu düşünen olumlu yorumlar bulunmaktadır.
* Sünni Bakış Açısı: Bazı Sünni izleyiciler, Şah İsmail ve Safevileri, Sünnilere zulmeden ve İslam dışı (zındık) olarak nitelemekte, Yavuz Sultan Selim'in onlarla savaşını meşru görmektedir.
* Alevilik Tanımı: Arap Alevisi (Nusayriler) gibi farklı grupların Alevilik tanımına dahil edilip edilmeyeceği ve Aleviliğin İslam içindeki konumu üzerine tartışmalar yapılmaktadır.
* Tarihin Siyasallaştırılması: Birçok yorumcu, hem Faik Bulut'un hem de diğer tarihçilerin, konuyu kendi siyasi veya etnik perspektiflerinden yorumladığını, tam anlamıyla objektif olunamadığını belirtmektedir.
3. Tarih Anlatımı ve Kaynakların Güvenilirliği:
* Faik Bulut'un Yöntemi: Bir kısım izleyici, Faik Bulut'u derinlemesine araştırma yapan değerli bir aydın olarak görürken, diğerleri anlatımını karmaşık, kulaktan dolma bilgilerle dolu veya ideolojik saplantılı bulduğunu ifade etmektedir.
* Sunum ve Teknik: Programın sunucusu Hediye Levent'in konuya yeterince hakim olmadığı ve daha iyi sorular sorabileceği yönünde eleştiriler vardır. Ayrıca, program içindeki reklamların sıklığı ve altyazıların kalitesi de eleştiri konusu olmuştur.
4. Günümüz Siyasetine Yansımalar:
* Yorumların bir kısmı, tarihteki bu mezhepsel ve etnik çatışmaların günümüz Türkiye'sinde hala devam ettiğini, bu nedenle konunun önemli olduğunu vurgulamaktadır.
* Faik Bulut'un anlatımındaki eşitlikçi, iktidar olmak istemeyen Alevi söylemi ile Şah İsmail'in devletleştikten sonra şiddete başvurması arasındaki çelişkiye dikkat çekilmiştir.
Sonuç:
Bu yorumlar topluluğu, Türkiye'de tarih okumalarının, özellikle de Osmanlı-Safevi çatışması ve Alevilik tarihi gibi hassas konuların, derinden hissettiğimiz etnik ve mezhepsel kimliklerimizle iç içe geçmiş olduğunu göstermektedir. Şah İsmail gibi bir figür, bir kesim için ulusal bir kahraman ve bir inanç önderi iken, diğer bir kesim için bir düşman veya tartışmalı bir tarihsel figür olarak algılanmaktadır. Bu durum, tarihî olayların nesnel bir şekilde anlaşılmasının önündeki en büyük zorluklardan biridir. Metin, kamusal alanda tarih tartışmalarının ne denli duygusal ve kutuplaştırıcı olabildiğine dair çarpıcı bir örnek teşkil etmektedir.
