Özet:

Hediye Levent'in sunduğu programda, konuklar Töre Sivrioğlu ve Ahmet Cavit Türkoğlu ile birlikte *Afganistan 1978-1992: Soğuk Savaşın Sıcak Cephesi* kitabı üzerinden Afganistan'ın Sovyetler Birliği dönemi ele alınıyor.

- Sol Düşüncenin Kökenleri: Afganistan'da sol hareketin temelleri, 1920'lerde Bolşevik Devrimi sonrası Sovyetlerle kurulan ilişkiler ve Doğu Halkları Kurultayı'na dayanıyor. Emanullah Han döneminde başlayan modernleşme çabaları ve Sovyet desteğiyle gelişen eğitim ve altyapı projeleri vurgulanıyor.

- Basmacı Hareketi: Orta Asya'daki anti-Bolşevik direnişçilerin Afganistan'a sığınması ve Sovyet-Afgan sınır çatışmalarındaki rolü tartışılıyor.

- Demokratik Halk Partisi: 1965'te kurulan partinin etnik çeşitlilik taşıyan yapısı, toprak reformu ve kadın hakları gibi reformları, ancak iç çatışmalar (Halk-Perçem ayrışması) ve Hafizullah Amin'in şiddet politikalarıyla zayıflaması anlatılıyor.

- Sovyet Müdahalesi: 1979'da Sovyetlerin Afganistan'a girişi, Hafizullah Amin'in devrilmesi ve Babrak Karmal'ın ılımlı politikalarına rağmen halkın yabancı asker varlığına tepkisi değerlendiriliyor.

- Mücahitler ve Dış Destek: Pakistan, ABD ve Suudi Arabistan'ın silahlandırdığı mücahit grupların etnik temelli yapılanması, Cihat söyleminin küreselleşmesi ve sonrasında Taliban'ın ortaya çıkışına zemin hazırlaması analiz ediliyor.

- Kültürel Çatışma: Sovyet destekli modernleşme projeleri (kadın hakları, eğitim) ile geleneksel yapı arasındaki gerilim ve mücahitlerin takım elbise giyen komünist algısı üzerinden şiddeti meşrulaştırması vurgulanıyor.

Program, Afganistan'ın Sovyet sonrası iç savaş ve Taliban dönemine uzanan kaotik sürecin altında yatan dinamikleri tartışarak sona eriyor.