Özet:

Hediye Levent'in sunduğu programda, konuklar Töre Sivrioğlu ve Ahmet Cavit Türkoğlu ile birlikte Afganistan'ın Sovyetler dönemini ve komünist hareketin yükselişini ele alan *Afganistan 1978-1992: Soğuk Savaşın Sıcak Cephesi* kitabı üzerine bir tartışma yapılıyor.

- Afganistan'da sol hareketin kökenleri, 1919 Bolşevik Devrimi sonrası Sovyetlerin Afganistan'ı desteklemesi ve 1965'te kurulan *Demokratik Halk Partisi* (PDPA) ile başlıyor. Parti, eğitim, kadın hakları ve toprak reformu gibi ilerici adımlar atsa da geleneksel yapıyla çatışıyor.

- Sovyet müdahalesi (1979), PDPA'nın iç çatışmaları (Halkçılar-Bayrakçılar) ve Hafızullah Amin'in şiddet politikaları sonrası gerçekleşiyor. Sovyetler, askerî desteğe rağmen kırsalda kontrol sağlayamıyor ve mücahitlerle uzun bir savaş başlıyor.

- Mücahitler, Pakistan, ABD ve Suudi Arabistan destekli bir koalisyonla Sovyetlere karşı savaşıyor. Ancak bu gruplar etnik temelde bölünmüş durumda ve cihat sonrası iktidar mücadelesi iç savaşa dönüşüyor.

- Sovyet sonrası dönemde PDPA, Necibullah liderliğinde 1992'ye kadar direniyor, ancak Sovyet desteğinin kesilmesiyle yıkılıyor. Mücahitlerin iktidarı, altyapıyı tahrip ediyor ve Taliban'ın zeminini hazırlıyor.

Konukların vurguları:

- Töre Sivrioğlu, PDPA'nın çok etnili yapısını ve Sovyetlerin kalkınma projelerini öne çıkarıyor.

- Ahmet Cavit Türkoğlu, mücahitlerin radikalleşmesinde Arap cihatçıların (Abdullah Azzam gibi) rolünü ve Taliban'ın ortaya çıkışını analiz ediyor.

Program, Afganistan'ın modernleşme çabalarının neden başarısız olduğunu ve bölgenin jeopolitik dinamiklerini irdeliyor.