Özet:

Hediye Levent'in sunduğu programda, konuklar Töre Sivrioğlu ve Ahmet Cavit Türkoğlu ile birlikte Afganistan'ın Sovyetler dönemini ve komünist hareketin tarihini ele alan Afganistan 1978-1992: Soğuk Savaşın Sıcak Cephesi kitabı üzerine bir tartışma yapılıyor.

- Afganistan'da Sol Düşüncenin Kökenleri: Sovyet Devrimi sonrası Bakü'deki Doğu Halkları Kurultayı'nda Afgan temsilcilerin yer alması ve Lenin'in Afganistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk lider olmasıyla başlayan ilişkilerden bahsediliyor. Emanullah Han döneminde Sovyetlerin Afgan gençlerine eğitim desteği verdiği, ancak komünist ideolojinin henüz tam oturmadığı vurgulanıyor.

- Basmacı Hareketi: Türkistan coğrafyasında Bolşevik iktidara karşı çıkan, İslami ve milliyetçi motivasyonlu bir direniş hareketi olduğu, ancak içinde farklı gruplar barındırdığı için başarısız olduğu anlatılıyor.

- Demokratik Halk Partisi (ADHP): 1965'te kurulan ve 1978'de iktidara gelen partinin, Afganistan'da ilk kez farklı etnik grupları birleştiren bir yapı olduğu, ancak iç çatışmalar (Halkçılar-Bayrakçılar ayrışması) ve Hafizullah Amin'in şiddet politikalarıyla zayıfladığı belirtiliyor.

- Sovyet Müdahalesi: 1979'da Amin'in devrilip Babrak Karmal'ın getirilmesiyle başlayan süreçte, Sovyetlerin asıl amacının rejimi korumak olduğu, ancak Afgan toplumunda dış müdahaleye karşı tepki doğduğu ifade ediliyor.

- Mücahitler ve Dış Destek: Pakistan, ABD, Suudi Arabistan ve Çin gibi ülkelerden silah ve finansman alan mücahit grupların, Sovyetler çekildikten sonra bile iç savaşı sürdürdüğü, Taliban'ın bu kaostan doğduğu vurgulanıyor.

- Kadın Hakları ve Toplumsal Dönüşüm: ADHP döneminde kadınların eğitim, siyaset ve iş hayatına katılımının arttığı, ancak köklü toplumsal değişimlere geleneksel kesimlerin şiddetle karşı çıktığı örneklerle anlatılıyor.

- Sonuç: Sovyetlerin çekilmesiyle ADHP'nin 1992'de yıkılması ve mücahitlerin iktidar mücadelesinin ülkeyi kaosa sürüklediği, Taliban'ın bu ortamda güç kazandığı belirtiliyor.

Konuklar: Töre Sivrioğlu, Ahmet Cavit Türkoğlu.

Kitap: *Afganistan 1978-1992: Soğuk Savaşın Sıcak Cephesi* (Töre Sivrioğlu & Ahmet Cavit Türkoğlu).