Özet:

Hediye Levent'in sunduğu programda, konuklar Töre Sivrioğlu ve Ahmet Cavit Türkoğlu ile birlikte *Afganistan 1978-1992: Soğuk Savaş'ın Sıcak Cephesi* kitabı üzerinden Afganistan'ın Sovyetler dönemi tartışılıyor.

- Sol Düşüncenin Kökenleri: Afganistan'da sol hareketin temelleri, 1919 Bolşevik Devrimi sonrası Sovyetlerle kurulan ilişkiler ve emanullah Han dönemindeki reformlarla atıldı. Sovyetler, Afganistan'ı Hindistan'daki anti-emperyalist ayaklanmalar için bir geçiş noktası olarak gördü.

- Basmacı Hareketi: Orta Asya'daki anti-Sovyet direnişçiler (Basmacılar) Afganistan'a sığındı. Bu hareket, İslami ve milliyetçi unsurları barındırıyordu ancak iç çelişkilerle zayıfladı.

- Demokratik Halk Partisi (ADHP): 1965'te kurulan ADHP, toprak reformu, eğitim ve kadın hakları gibi modernleşme projeleriyle öne çıktı. Ancak köklü toplumsal yapı ve dini tepkilerle karşılaştı.

- Sovyet Müdahalesi: 1979'da Sovyetler, ADHP içindeki fraksiyon çatışmaları (Halkçılar-Parçamcılar) ve hafizullah Amin'in şiddet politikaları nedeniyle Afganistan'a müdahale etti. Müdahale, Cihatçı grupların uluslararası destek almasına yol açtı.

- Mücahitler ve Dış Destek: Pakistan, ABD, Suudi Arabistan ve Çin gibi aktörler, mücahitleri silahlandırarak Sovyetlere karşı proxy savaş yürüttü. Cihatçı gruplar, etnik ve ideolojik bölünmelerle birleşemedi.

- Kültürel Çatışma: ADHP'nin laik reformları (kadın hakları, eğitim) geleneksel yapıyla çatıştı. Mücahitler, komünist algısını takım elbise giyenlerden kız öğrencilere kadar genişletti.

- Sovyetlerin Çekilmesi: 1989'da Sovyetler çekildi, ancak Necibullah hükümeti 1992'ye kadar direndi. Mücahitlerin iktidarı, iç savaş ve Taliban'ın yükselişiyle sonuçlandı.

Konuklar: Töre Sivrioğlu ve Ahmet Cavit Türkoğlu.