Silahlanıyoruz! Prof. Dr. Sinem Akgül Açıkmeşe ile NATO'nun silahlanma kararını konuşuyoruz
Yayın Özeti
Hediye Levent'in sunduğu programa, Kadir Has Üniversitesi'nden Prof. Dr. Sinem Akgül Açıkmeşe konuk oldu. Programda NATO'nun savunma bütçelerini gayri safi milli hasılanın %5'ine çıkarma kararı ve bunun nedenleri, NATO'nun güncel görevleri, Türkiye'nin NATO içindeki konumu ve yeni dünya düzeninde NATO'nun rolü ele alındı.
NATO'nun %5 kararının arkasında Rusya-Ukrayna savaşı, ABD'nin Avrupa'dan daha fazla savunma yükü paylaşımı talebi, Trump faktörü ve Avrupalı ülkelerin özerklik arayışları gibi nedenler olduğu belirtildi. Bu bütçenin %3,5'i geleneksel savunma harcamalarına, %1,5'i ise siber güvenlik, altyapı, savunma sanayii ve Ukrayna'ya yardım gibi alanlara ayrılacak.
Türkiye'nin NATO içindeki askeri kapasitesi, savunma bütçesi katkısı ve yaşadığı krizler (S-400, İsveç ve Finlandiya'nın üyelik vetosu) değerlendirildi. Ayrıca, NATO'nun yeni güvenlik konseptinin küresel ilişkilerdeki değişimlere nasıl uyum sağlayacağı tartışıldı.
İzleyicilerden gelen sorular arasında, Trump'ın NATO politikalarının Avrupa savunmasına etkisi ve Avrupa'nın Amerikasız bir savunma yapısı geliştirip geliştiremeyeceği yer aldı. Avrupa'nın bu konudaki çabalarının varlığına rağmen, ABD ile işbirliğini sürdürme eğiliminde olduğu vurgulandı.
İzleyici yorumları
Bu yayın için izleyiciler toplamda 13 yorumda bulunmuş. 3720 defa izlenen yayın 345 kişi tarafından beğenilmiş.
Hediye Levent'in YouTube kanalında yayınlanan ve Prof. Dr. Sinem Akgül Açıkmeşe'nin konuk olduğu NATO temalı programa dair detaylı bir özet ve analiz:
### Programın Genel Çerçevesi
Program, NATO'nun güncel meseleleri, özellikle %2'den %5'e çıkarılması gündemde olan savunma bütçesi hedefi, Türkiye-NATO ilişkileri ve geleceğe dönük beklentiler üzerine odaklanmıştır. Konuk, alanında uzman bir akademisyen olarak bu konulara detaylı ve analitik bir bakış açısı getirmiştir.
---
### Ana Tartışma Başlıkları ve Öne Çıkan Görüşler
#### 1. NATO'nun %5 Savunma Bütçesi Kararı ve Nedenleri
* Stratejik Değişim: Karar, NATO'nun Soğuk Savaş sonrası güvenlik üreticisi olma rolünden, yeniden bir savunma ittifakı kimliğine dönüşünün somut bir göstergesi olarak yorumlandı.
* Rusya Tehdidi: Bu radikal artışın temel nedeni, Rusya'nın Ukrayna savaşıyla ortaya koyduğu uzun vadeli ve doğrudan askeri tehdittir. %2 hedefinin yeterli olmadığı, caydırıcılık için daha fazlasının gerekli olduğu vurgulandı.
* Ekonomik Gerçekler: %5 hedefinin henüz resmi bir taahhüt olmadığı, müzakerelerin sürdüğü belirtildi. Bu orana ulaşmanın üye ülkelerin ekonomileri üzerinde ciddi bir yük oluşturacağı, bu nedenle uygulamanın zaman alacağı ifade edildi.
#### 2. NATO'nun Görev ve Güvenlik Anlayışındaki Dönüşüm
* Geleneksel ve Geleneksel Olmayan Tehditler: NATO'nun artık sadece geleneksel askeri tehditlerle (Rusya) değil, hibrit savaş, siber saldırılar, iklim değişikliği, göç ve enerji güvenliği gibi yumuşak güvenlik meseleleriyle de mücadele etmek zorunda olduğu anlatıldı.
* Kapsamlı Yaklaşım: İttifakın, askeri kapasitenin yanı sıra, bu yeni tehditlere karşı kırılganlıkları azaltmaya yönelik politikalar geliştirdiği vurgulandı.
#### 3. %5 Bütçenin Detayları ve Ülkelere Etkisi
* GSYİH Oranı: Savunma bütçesi hedefinin, ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYİH) bir yüzdesi olarak belirlendiği açıklandı. Bu, ekonomisi büyük olan ülkelerin mutlak anlamda daha fazla kaynak ayırması anlamına geliyor.
* Türkiye Açısından Durum: Türkiye'nin uzun süredir %2 hedefinin üzerinde bir savunma harcaması yaptığına dikkat çekildi. Ancak, %5'e çıkılmasının Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler için çok daha ağır bir mali yük getireceği ifade edildi.
#### 4. NATO'nun Yeni Dünya Düzenindeki Yeri
* Küresel Rekabet: NATO'nun, Çin'in yükselişi gibi küresel güç dengelerini değiştiren dinamikler karşısında konumlanması tartışıldı.
* Avrupa'nın Rolü: Programda, Avrupa'nın kendi savunma kapasitesini güçlendirme (stratejik özerklik) çabalarının NATO içindeki dengeleri nasıl etkileyebileceği de ele alındı. ABD'nin küresel odak noktalarının değişebileceği, bu nedenle Avrupa'nın kendine yetebilmesinin önem kazandığı vurgulandı.
#### 5. Türkiye'nin NATO'daki Yeri ve Etkileri
* Stratejik Önem: Türkiye'nin coğrafi konumu, ikinci büyük ordusu ve son dönemdeki savunma sanayii atılımlarıyla NATO için vazgeçilmez bir müttefik olduğunun altı çizildi.
* İkilemler ve Fırsatlar: Türkiye'nin zaman zaman diğer müttefiklerle (örneğin S-400 meselesi) yaşadığı sorunlar kabul edilirken, ittifak içindeki bu sorunlu ortak pozisyonunun aynı zamanda bir pazarlık gücü olarak kullanılabileceği ima edildi. Türkiye'nin, beklentilerini ve endişelerini (örneğin PKK/YPG) daha etkili bir diplomasi ile NATO gündemine taşıması gerektiği mesajı verildi.
---
### İzleyici Soruları ve Cevaplardan Öne Çıkanlar
1. NATO, 5. Madde kapsamında Türkiye'ye İsrail veya Rusya'ya karşı destek verir mi?
* Bu soruya doğrudan yayında cevap verilmediği görülüyor. Ancak, konuşmanın genel tonundan, 5. Madde'nin (bir üyeye saldırılırsa, kolektif savunma) otomatik olarak işlemediği, her durumun siyasi olarak değerlendirileceği anlaşılabilir. Geçmişte (Rus uçağının düşürülmesi sonrası) NATO'nun açıklamaları, ittifakın Türkiye'yi doğrudan bir çatışmaya sürükleyecek bir taahhütten kaçındığını göstermektedir.
2. Türk Savunma Sanayii, İsrail'in hava gücüne karşı ne durumda?
* Bu spesifik soruya da detaylı bir teknik cevap verilmedi. Genel olarak Türk savunma sanayiindeki ilerlemelere vurgu yapıldığı, ancak karşı saldırı kapasitesine dair somut bir değerlendirme yapılmadığı anlaşılıyor.
3. Üye ülkeler orman yangınlarıyla mücadele için ortak filo kurabilir mi?
* Konuk, bu tür yumuşak güvenlik meselelerinde NATO'nun bir işbirliği platformu olarak kullanılabileceğini teyit etmiş, bu fikri desteklemiştir. Bu, ittifakın geleneksel olmayan tehditler karşısında da rol alabileceğinin bir göstergesi olarak yorumlanmıştır.
---
### İzleyici Tepkileri ve Program Üzerine Yorumlar
* Olumlu Tepkiler: İzleyicilerin büyük çoğunluğu, Hediye Levent'e ve Prof. Dr. Sinem Akgül Açıkmeşe'ye bilgilendirici ve aydınlatıcı programları için teş
Abeer Naeseh Ahmed Ebu Saleh Ahmed Javid Türkoğlu Prof. Dr. Ahmet Sözen Ali Ergin Demirhan Ali İhsan Varol Amberin Zaman Arif Keskin Arzu Akgün Doç. Dr. Arzu Yılmaz Aydın Selcen Aydın Sezer Dr. Aysuda Kölemen Ayşe Çavdar Dr. Banu Dalaman Barçın Yinanç Behlül Özkan Dr. Birgül Demirtaş Dr. Birol Başkan Burcu Özkaya Canan Güllü Cansel Tan Celal Karadoğan Cengiz Erdinç Cengiz Özdemir Dr. Ceren Ergenç Ceren İskit Ceren Sungur Cihan Kılıç Prof. Dr. Çağdaş Üngör Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu Dalia Ziada Deniz Tunç Kalyoncu Dr. Derya Göçer Dilan Yılmaz Emin Eliçin Dr. Erkan Konyar Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol Faik Bulut Faruk Bildirici Prof. Dr. Fatih Erkoçoğlu Feyza Gümüşlüoğlu Gizem Aslantepe Gökhan Çinkara Gökhun Göçmen Dr. Gül Pulhan Hacer Foggo Doç. Dr. Hakan Güneş Hale Gönültaş Prof. Dr. Hamit Bozaslan Hilal Köylü Hülya Arslan Dr. Hürcan Aslı Aksoy Hüsnü Mahalli Işın Eliçin İlay Aksoy Prof. Dr. İlhan Uzgel İslam el-Zant İslam Özkan Prof. Dr. İsmail Gezgin Dr. Kerem Gülay Kubilay Kaptan Dr. Mayada Kamal Eldeen Mehmet Akif Koç Mehmet Alaca Prof. Dr. Mehmet Azimli Doç. Dr. Meltem Doğan Alparslan Muhammet Yücel Muin Naim Murat Özçelik Murat Türkeş Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar Mühdan Sağlam Namık Tan Doç. Dr. Nazım Cafersoy Nebahat Tanrıverdi Prof. Dr. Necmi Karul Nesrin Nas Nevşin Mengü Nimet Kıraç Oğul Tuna Oğuzhan Çağlıyan Özer Sencar Özkan Öztaş Özlem Ertan Peyman Aref Rahim Farzam Ramazan Bursa Prof. Dr. Recai Tekoğlu Redhwan El Khutabi Ruşen Takva Sadık Usta Sarkis Kassargian Savaş Porgham Selim Sezer Dr. Selin Nasi Prof. Dr. Serhat Erkmen Serhat Uçak Dr. Serkan Keçeci Sibel Karadağ Soli Özel Suat Delgen Töre Sivrioğlu Doç. Dr. Tuğçe Ersoy Ceylan Dr. Tuğçe Tezer Prof. Dr. Turgay Kurultay Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu Yaşar Halit Çevik Yaşar Yılmaz Yektan Türkyılmaz Yiğit Göktuğ Yusuf El Şerif Prof. Dr. Zekeriya Kurşun