Müslüman engizisyonu... Prof. Dr. Mehmet Azimli ile konuşuyoruz.
Hediye Levent, Prof. Dr. Mehmet Azimli ile Müslümanların Engizisyonu adlı dört ciltlik kitap serisi üzerine bir söyleşi gerçekleştiriyor. Konuşmada, İslam tarihi boyunca farklı düşünceleri nedeniyle baskıya, işkenceye ve ölüme maruz kalan bilim insanları, filozoflar ve dini alimler ele alınıyor. Mehmet Azimli, bu kitabı yazma nedenini, Türkiye'de ve İslam dünyasında farklı düşünenlere yönelik baskıların artması ve tarihte benzer olayların yaşanmış olması olarak açıklıyor.
Azimli, İslam tarihinde farklı fikirlerinden dolayı öldürülen, sürgüne gönderilen veya işkence gören 200'den fazla bilim insanı ve alimin hikayesini anlattığını belirtiyor. Özellikle İbn Sina, İbn Rüşd, Ebu Hanife gibi önemli isimlerin yaşadığı zulümlerden bahsediyor. Ayrıca, Osmanlı döneminde de benzer baskıların yaşandığını, örneğin Piri Reis'in idam edilmesi veya Takiyüddin'in rasathanesinin yıkılması gibi olayları örnek gösteriyor.
Konuşmada, İslam dünyasında bilim ve felsefenin gelişmesinin önündeki engellere de değiniliyor. Mehmet Azimli, bilim insanlarının din adamları tarafından nasıl engellendiğini ve bu durumun İslam medeniyetinin gerilemesine neden olduğunu vurguluyor. Ayrıca, günümüzde de benzer baskıların devam ettiğini, özellikle dijital çağda bilgiye erişimin kolaylaşmasıyla birlikte gençlerin geleneksel dini anlayışlardan uzaklaştığını ifade ediyor.
Son olarak, Türkiye'de ilahiyat fakültelerinde felsefe ve sosyal bilimler derslerinin azaltılması, tarikatların etkisinin artması gibi konulara da değiniliyor. Mehmet Azimli, bu durumun ilahiyat eğitimini olumsuz etkilediğini ve gençlerin sorgulayıcı bir bakış açısından uzaklaştığını belirtiyor.
Söyleşi, izleyicilerden gelen sorularla devam ediyor ve İslam dünyasında yaşanan zulümlerin günümüzdeki yansımaları, Alevilere yönelik baskılar ve kadın bilim insanlarının maruz kaldığı zulümler gibi konulara da değiniliyor.
İzleyici yorumları
Bu yayın için izleyiciler toplamda 61 yorumda bulunmuş. 7035 defa izlenen yayın 492 kişi tarafından beğenilmiş.
- Genel Değerlendirme:
- Yorumlarda, Mehmet Azimli'nin İslam'da Engizisyon kitabı ve konuşması büyük ölçüde takdir ediliyor. Özellikle İslam tarihindeki baskıcı uygulamaları ele alması ve bu konuda cesurca konuşması övülüyor.
- Bazı izleyiciler, İslam'ın barış dini olduğu iddiasıyla çelişen tarihsel olaylara (Hz. Muhammed dönemindeki şiddet, Yahudilere yönelik uygulamalar, içtihat hareketlerinin bastırılması gibi) dikkat çekiyor.
- Katılımcılar, dinin siyasi araç haline getirilmesiyle ortaya çıkan zulümleri vurguluyor ve Kur'an'ın özgün mesajıyla sonradan oluşan uygulamalar arasındaki farka işaret ediyor.
- Eleştiriler ve Tartışmalar:
- Bazı yorumcular, Azimli'nin Kur'an yorumunu yetersiz buluyor ve ayetlerin bağlamını göz ardı ettiğini savunuyor.
- Engizisyon kavramının İslam'a uygun olup olmadığı tartışılıyor: Sistematik hukukî baskı tanımıyla Hristiyanlık'taki engizisyonun İslam'da olmadığı, ancak bireysel zulümlerin yaşandığı belirtiliyor.
- Peygamber dönemindeki şiddet eylemleri (Esma bint Mervan'ın öldürülmesi, Beni Kureyza katliamı) üzerinden İslami engizisyon tartışması yapılıyor.
- Kişisel Saldırılar ve Savunmalar:
- Azimli'nin linç edildiği, kitaplarının sansürlendiği ifade ediliyor.
- Dinî kesimden gelen sert eleştirilere karşı, yobaz zihniyet ve ham softa gibi ifadelerle karşılık veriliyor.
- Teknik ve İçerik Önerileri:
- Ses kalitesinin düşük olduğu, ancak içeriğin değerli bulunduğu belirtiliyor.
- Benzer programların devamı talep ediliyor.
- Öne Çıkan Vurgular:
- Kur'an dini ile mezhepler dini arasındaki ayrım.
- Tarihle yüzleşmenin önemi.
- Aydınlanmanın ancak Azimli gibi cesur akademisyenlerle mümkün olacağı inancı.
Not: Yorumlarda, İslam'ın özüyle tarihsel pratiklerin karıştırılmaması gerektiği sıkça tekrarlanıyor. Ayrıca, dinde zorlama yoktur ayeti gibi Kur'anî ilkelerin, uygulamalarla çeliştiği vurgulanıyor.
Abeer Naeseh Ahmed Ebu Saleh Ahmed Javid Türkoğlu Ahmet Javit Türkoğlu Ali Ergin Demirhan Ali İhsan Varol Arif Keskin Doç. Dr. Arzu Yılmaz Aydın Sezer Dr. Banu Dalaman Barçın Yinanç Behlül Özkan Dr. Birgül Demirtaş Dr. Birol Başkan Burcu Özkaya Canan Güllü Cansel Tan Celal Karadoğan Cengiz Erdinç Dr. Ceren Ergenç Cihan Kılıç Prof. Dr. Çağdaş Üngör Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu Deniz Tunç Kalyoncu Dr. Derya Göçer Dr. Erkan Konyar Faik Bulut Faruk Bildirici Prof. Dr. Fatih Erkoçoğlu Feyza Gümüşlüoğlu Gizem Aslantepe Gökhan Çinkara Gökhun Göçmen Dr. Gül Pulhan Doç. Dr. Hakan Güneş Hale Gönültaş Prof. Dr. Hamit Bozarslan Hilal Köylü Hülya Arslan Dr. Hürcan Aslı Aksoy Işın Eliçin Prof. Dr. İlhan Uzgel İslam el-Zant İslam Özkan Prof. Dr. İsmail Gezgin Dr. Kerem Gülay Mehmet Alaca Doç. Dr. Meltem Doğan Alparslan Muhammet Yücel Muin Naim Murat Özçelik Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar Mühdan Sağlam Namık Tan Doç. Dr. Nazım Cafersoy Nebahat Tanrıverdi Nebahat Tanrıverdi Yaşar Prof. Dr. Necmi Karul Nesrin Nas Nevşin Mengü Nimet Kıraç Oğuzhan Çağlıyan Özkan Öztaş Özlem Ertan Peyman Aref Rahim Farzam Ramazan Bursa Prof. Dr. Recai Tekoğlu Redhwan El Khutabi Ruşen Takva Sadık Usta Sarkis Kassagian Sarkis Kassargian Savaş Porgham Selim Sezer Dr. Selin Nasi Prof. Dr. Serhat Erkmen Serhat Uçak Dr. Serkan Keçeci Soli Özel Suat Delgen Töre Sivrioğlu Dr. Tuğçe Tezer Prof. Dr. Turgay Kurultay Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu Yaşar Halit Çevik Yaşar Yılmaz Yiğit Göktuğ Yusuf El Şerif Prof. Dr. Zekeriya Kurşun
