Kürtler 101 - Barzaniler, KDP ve Erbil merkezli siyaset! Gazeteci-yazar Özkan Öztaş ile konuşuyoruz.
Özet:
Hediye Levent'in sunduğu programda konuk olarak gazeteci ve araştırmacı Özkan Öztaş yer aldı. Konu, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin en güçlü siyasi partisi olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Barzani aşiretiydi.
- Barzani Aşireti ve KDP'nin Kökeni: Barzani aşireti, Irak'ın kuzeyindeki Barzan bölgesinden geliyor. Geleneksel yapıları ve Nakşibendi bağlantılarıyla biliniyorlar. KDP, 1946'da İran'da kurulmuş olsa da asıl gücünü Irak'ta gösterdi.
- Tarihsel Süreç: Molla Mustafa Barzani liderliğinde Sovyetler Birliği, İran ve ABD gibi güçlerle stratejik ittifaklar kurdular. 1975'te KDP'den ayrılan Celal Talabani, Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni (KYB) kurdu. İki parti arasındaki rekabet ve çatışmalar (Brakuji – kardeş kavgası) uzun yıllar sürdü.
- PKK ile İlişkiler: 1990'larda KDP, Türkiye'nin baskısıyla PKK'ye karşı mücadele etti. PKK, KYB ile daha yakın ilişkiler kurarken, KDP ile çatışmalar yaşandı.
- Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi: 2003'teki ABD işgali sonrası KDP, Erbil merkezli bir yönetim kurdu. KYB ise Süleymaniye'de etkili oldu. Ekonomik çıkarlar (petrol, ticaret) Türkiye-KDP ilişkilerini şekillendirdi.
- Toplumsal Yapı: KDP'nin feodal ve aşiretçi yapısı, kadın hakları konusundaki geri duruşu eleştirildi.
Programda ayrıca Kürt siyasetindeki farklı grupların (PKK, KYB, KDP) birbirleriyle olan gerilimleri ve bölgesel dinamikler tartışıldı. Öztaş, konuyu ekonomik ve sınıfsal perspektifle analiz ederken, Levent tarafsız bir sunum yapmaya özen gösterdi.
Konuk: Özkan Öztaş (Gazeteci ve araştırmacı).
İzleyici yorumları
Bu yayın için izleyiciler toplamda 121 yorumda bulunmuş. 12912 defa izlenen yayın 735 kişi tarafından beğenilmiş.
- Programın içeriği ve sunumu hakkında genel olumlu geri bildirimler:
- Yayının bilgilendirici ve aydınlatıcı olduğu, konunun önemine uygun şekilde ele alındığı belirtiliyor.
- Özkan Öztaş'ın anlatımının net ve akıcı olduğu, katkılarından dolayı teşekkür mesajları var.
- Hediye Levent'in kamusal belleğe katkıları ve çalışmaları takdir ediliyor.
- Tarihsel ve siyasi eleştiriler:
- Barzaniler'in İran, PKK ve YNK ile çatışmalarında vekalet ilişkileri olduğu iddia ediliyor (İran ordusu, Türkiye ve Saddam'la işbirliği).
- Mahabad Kürt Cumhuriyeti döneminde Mustafa Barzani'nin rolü ve Qazi Muhammed'e ihanet iddiaları gündeme getiriliyor.
- Barzaniler'in aşiret çıkarları ön planda tuttuğu, Kürt siyasetinde feodal yapının eleştirildiği yorumlar var.
- Dil ve terminoloji tartışmaları:
- Barzaniler'in Soranice değil, Kurmanci (Badînî lehçesi) konuştuğu düzeltmesi yapılıyor.
- PKK yerine PêKêKê veya PKêKê gibi kısaltmalar kullanılması eleştiriliyor; tutarlı terminoloji talep ediliyor.
- Eksik veya yanlış bilgiler:
- Mesud Barzani'nin İngiltere'ye ilticasıyla ilgili karışıklık (kardeşi Eyüp Barzani ile karıştırıldığı iddiası).
- KYB'nin Şam'da kurulduğu, Talabani'nin Saddam rejimiyle geçici işbirliği yaptığı gibi detayların atlandığı belirtiliyor.
- PKK ve siyasi aktörlerle ilişkiler:
- KDP'nin 1983'te PKK'yi Kuzey Irak'a taşıdığı iddiası.
- Celal Talabani'nin PKK'ye yönelik eleştirilerinin es geçildiği vurgulanıyor.
- Kişisel görüşler ve polemikler:
- Bazı izleyiciler Hediye Levent'i şovenist veya Kürt karşıtı olmakla eleştirirken, diğerleri tarafsızlık vurgusu yapıyor.
- Aşiret yapısının Kürt kimliği için önemi savunulurken, feodalizmin demokratikleşmeyi engellediği de belirtiliyor.
- Teknik ve format önerileri:
- Soru-cevap şeklinde daha düzenli bir akış talep eden yorumlar.
- Celal Talabani gibi figürlerin de ele alınması isteği.
Öne çıkan eleştiri: Programda Barzaniler'in tarihsel rolüne dair objektiflik iddiasının sorgulanması ve bazı olayların (İran/Türkiye/Saddam ile işbirlikleri) yeterince vurgulanmadığı yönünde.
Abeer Naeseh Ahmed Ebu Saleh Ahmed Javid Türkoğlu Ahmet Javit Türkoğlu Ali Ergin Demirhan Ali İhsan Varol Arif Keskin Doç. Dr. Arzu Yılmaz Aydın Sezer Dr. Banu Dalaman Barçın Yinanç Behlül Özkan Dr. Birgül Demirtaş Dr. Birol Başkan Burcu Özkaya Canan Güllü Cansel Tan Celal Karadoğan Cengiz Erdinç Dr. Ceren Ergenç Cihan Kılıç Prof. Dr. Çağdaş Üngör Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu Deniz Tunç Kalyoncu Dr. Derya Göçer Dr. Erkan Konyar Faik Bulut Faruk Bildirici Prof. Dr. Fatih Erkoçoğlu Feyza Gümüşlüoğlu Gizem Aslantepe Gökhan Çinkara Gökhun Göçmen Dr. Gül Pulhan Doç. Dr. Hakan Güneş Hale Gönültaş Prof. Dr. Hamit Bozarslan Hilal Köylü Hülya Arslan Dr. Hürcan Aslı Aksoy Işın Eliçin Prof. Dr. İlhan Uzgel İslam el-Zant İslam Özkan Prof. Dr. İsmail Gezgin Dr. Kerem Gülay Mehmet Alaca Prof. Dr. Mehmet Azimli Doç. Dr. Meltem Doğan Alparslan Muhammet Yücel Muin Naim Murat Özçelik Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar Mühdan Sağlam Namık Tan Doç. Dr. Nazım Cafersoy Nebahat Tanrıverdi Nebahat Tanrıverdi Yaşar Prof. Dr. Necmi Karul Nesrin Nas Nevşin Mengü Nimet Kıraç Oğuzhan Çağlıyan Özlem Ertan Peyman Aref Rahim Farzam Ramazan Bursa Prof. Dr. Recai Tekoğlu Redhwan El Khutabi Ruşen Takva Sadık Usta Sarkis Kassagian Sarkis Kassargian Savaş Porgham Selim Sezer Dr. Selin Nasi Prof. Dr. Serhat Erkmen Serhat Uçak Dr. Serkan Keçeci Soli Özel Suat Delgen Töre Sivrioğlu Dr. Tuğçe Tezer Prof. Dr. Turgay Kurultay Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu Yaşar Halit Çevik Yaşar Yılmaz Yiğit Göktuğ Yusuf El Şerif Prof. Dr. Zekeriya Kurşun
